ΚΟΨΤΕ ΤΟΝ ΓΟΡΔΙΟ ΔΕΣΜΟ:
Αναβιώστε την Λατινική Νομισματική Ένωση
Antal E. Fekete
(Μετάφραση Πάνος Τσινιπίζογλου*)
Το πρόβλημα του εθνικού χρέους, ειδικότερα για χώρες όπως η Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και κατ' επέκταση για όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος, μοιάζει με τον Γόρδιο Δεσμό. Επιπλέον, η λύση είναι παρόμοια με αυτή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σκέφτηκε να κάνει κάτι που κανείς πριν από αυτόν δεν έκανε, και κανείς μετά απ' αυτόν δεν μπορούσε: τράβηξε το σπαθί του και έκοψε τον δεσμό. Η λύση για τον Γόρδιο Δεσμό του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος είναι παρόμοια, αν και υπάρχει ένα επιπλέον μικρό μυστικό. Δεν θα πετύχαινε εκτός εάν το σπαθί ήταν φτιαγμένο από χρυσό.
Κατά την διάρκεια της πρόσφατης συζήτησης για αύξηση της οροφής-χρέους στην Αμερική, δεν αναφέρθηκε ούτε μια φορά η λέξη «χρυσός». Αυτό είναι μια ένδειξη του επιπέδου ευφυΐας των Αμερικανών πολιτικών. Μήπως οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους είναι καλλίτεροι; Ίσως. Τουλάχιστον αυτοί ξέρουν ότι ο χρυσός και το χρέος πάνε χέρι χέρι. Χρέος εντός λογικής εννοείται.
Μια σωστή διάγνωση της κρίσης χρέους αποκαλύπτει ότι το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών, όπως είναι σήμερα δομημένο, έχει έλλειψη ενός θεμελιώδους παράγοντα οριστικής εξάλειψης του χρέους. Το απατηλό όνειρο ότι το χάρτινο δολάριο ή το χάρτινο ευρώ θα μπορούσαν να είναι τέτοιοι παράγοντες γκρεμίστηκε καθώς ξέσπασε η Μεγάλη Οικονομική Κρίση. Όταν το χρέος πληρώνεται με δολάρια, το χρέος δεν εξαφανίζεται. Απλά μεταφέρεται από τον υπόχρεο στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Μεταφορά χρέους δεν είναι το ίδιο με εξάλειψη χρέους. Υπάρχει ένα σημείο κορεσμού που, όταν έρθει, θα αφαιρέσει την επιγραφή «ευπρόσδεκτο» για το δολάριο. Αυτή η κατάσταση δεν είναι κάτι νέο: ο κόσμος παρακολούθησε σχετική πρόβα πριν από σαράντα χρόνια: το 1971. Τότε, οι υπουργοί οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες κατάφεραν να πείσουν τον κόσμο ότι το μυστικό της μετατροπής του δολαρίου σε παράγοντα οριστικής εξάλειψης χρέους είναι η συνταγή του Milton Friedman: η συνολική ποσότητα δολαρίων δεν πρέπει να αυξάνεται πάνω από ένα μάλλον μυστικιστικό ρυθμό του 3% κατ' έτος.
Κατόπιν έκαναν μια θεαματική μανούβρα επαναπροσδιορίζοντας την προσφορά χρήματος ώστε ένα 7% να μοιάζει κοντά στο 3% κατ' έτος. Όταν αυτή η κίνηση δεν απέδωσε, προσπάθησαν με ηρωικό πράγματι τρόπο να πιέσουν τα επιτόκια χαμηλότερα, καθ' οδό προς το μηδέν, ακολουθώντας τα γραπτά του John M. Keynes. Αυτή η συνταγή δούλεψε για κάποιο διάστημα, μέχρι που χρεοκόπησε αδύναμες χώρες όπως η Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία που δεν μπορούσαν πλέον να πουλήσουν το χρέος τους καθόσον ήταν σε ανταγωνισμό με τα Αμερικανικά ομόλογα η συνολική αξία των οποίων αυξάνεται σταθερά για τα τελευταία 30 χρόνια.
Όπως και να το δει κανείς: υπάρχει ένας μόνον παράγων οριστικής εξάλειψης του χρέους που πάντα δουλεύει, βροχή ή λιακάδα, πόλεμος ή ειρήνη, και αυτός είναι ο χρυσός.
Αλλά ο χρυσός δεν θα μπορούσε να επιτελέσει την διατεταγμένη του λειτουργία εξάλειψης χρέους εάν είναι κλειδωμένος στα χρηματοκιβώτια των κεντρικών τραπεζών, ενόσω το χρέος συνεχίζει να συσσωρεύεται στην παγκόσμια οικονομία σε αναζήτηση παράγοντα οριστικής εξάλειψης. Τι ακριβώς συμβαίνει; Λοιπόν, οικονομολόγοι με ντοκτορά εμποδίζουν τον χρυσό να επανακυκλοφορήσει στο νομισματικό σύστημα. Οι κυβερνήσεις εκφοβίζονται ακόμα και στην απόπειρά τους να συλλαβίσουν την λέξη «χρυσός». Η άμεση και αλόγιστη αντίδρασή τους είναι η υιοθέτηση συνταγών τύπου Keynes-Friedman.
Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία είναι σπουδαία έθνη. Έχουν προικισμένους και εργατικούς πολίτες, σπουδαία ακαδημαϊκά ιδρύματα, ανυπέρβλητους φυσικούς πόρους μεταξύ των οποίων ηλιοφάνεια και ορισμένους από τους καλλίτερους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο. Έχουν επίσης χρυσό. Αυτό όμως που δεν έχουν είναι εισόδημα χρυσού αλλά αυτό οφείλεται σε δικό τους σφάλμα.
Το μήνυμά μου προς αυτούς είναι: μην αφήνετε τους δογματικούς να θολώνουν το όραμά σας και να σας παρασύρουν μακριά από την μοναδική ευκαιρία να σώσετε και να αποκαταστήσετε την αξιοπιστία του έθνους σας. Μπορείτε να το κάνετε με δυο εύκολα βήματα, κανένα εκ των οποίων δεν επαφίεται σε "ξελάσπωμα bailout". Και τα δυο βήματα βασίζονται στις μεγάλες Ευρωπαϊκές παραδόσεις σας, όπως είναι η Λατινική Νομισματική Ένωση και τα έξοχα νομίσματά της από χρυσό και ασήμι.
ΒΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΧΡΥΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ.
Η πιστοληπτική ικανότης της κυβέρνησης εξαρτάται, στο μεγαλύτερο βαθμό, από την ικανότητά της να εξασφαλίσει έσοδα σε χρυσό. Προκειμένου να το επιτύχει, η κυβέρνηση πρέπει να «ανοίξει» το νομισματοκοπείο στον χρυσό και να το διατηρήσει ανοιχτό σε απεριόριστη κοπή νομίσματος από χρυσό και ασήμι για λογαριασμό οποιουδήποτε φέρνει το μέταλλο προκειμένου να κοπεί σε νόμισμα. Η διαδικασία δεν θα είναι δωρεάν. Μια χαμηλή χρέωση (υπό μορφή κυριαρχικού δικαιώματος) της τάξεως του 5% θα εφαρμόζεται. Αρχικά θα είναι ένα είδος μονοπωλιακού εισοδήματος. Καθώς με την πάροδο του χρόνου το μονοπώλιο θα φθίνει διότι και άλλες χώρες θα μιμηθούν την τακτική αυτή, η χρέωση θα είναι μειούμενη. Αλλά εσείς θα έχετε κάνει την αρχή. Πρόσθετος χρυσός και ασήμι θα προήρχοντο από δασμούς εισαγωγής, φόρους κατανάλωσης και φόρους ακινήτων. Έχουμε ιστορικά παραδείγματα που δείχνουν τον τρόπο εφαρμογής στην πράξη. Το 1862, κατά την διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, οι Βόρειοι εισήγαγαν μη ανταλλάξιμο σε είδος νόμισμα με την προσφιλή ονομασία «greenbacks». Η Ένωση δεν έκλεισε το νομισματοκοπείο για κοπή χρυσού ή ασημιού, και ούτε επέβαλλε τα «greenbacks» σαν το μοναδικό νόμιμο χρήμα. Ορισμένοι φόροι, όπως δασμοί εισαγωγής και φόροι κατανάλωσης, συνέχισαν να πληρώνονται με χρυσό νόμισμα. Η Ένωση είχε εισόδημα σε χρυσό.
Σε αυτό πρέπει να προστεθούν οι φόροι ακινήτων που ήταν πληρωτέοι σε ασήμι. Τα έσοδα σε χρυσό της χώρας σας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εξάλειψη του κρατικού χρέους σε χάρτινα ευρώ καθώς θα συζητήσουμε πιο κάτω. Τα έσοδα σε ασήμι από φόρους ακινήτων θα πρέπει να συλλέγονται από τις τοπικές αρχές και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την χρηματοδότηση δημοσίων έργων. Αυτό θα διεύρυνε την απασχόληση τοπικά. Το επίδομα ανεργίας, όπως ονομάζεται, θα πρέπει να καταργηθεί τελείως. Στον κόσμο μας θα πρέπει κάποιος να λαμβάνει αυτό για το οποίο πληρώνει. Εισπράττεις ανεργία εάν αυτό είναι για το οποίο πληρώνεις. Αλλά εξασφαλίζεις καθαρούς δρόμους, όμορφα δημόσια πάρκα, εξαιρετικές υποδομές, και ευτυχισμένους εργαζόμενους εάν πληρώνεις αυτούς που θέλουν να δουλέψουν και, εάν είναι απαραίτητο, να μετακινηθούν μακριά από τις μεγάλες πόλεις.
Η κοπή νομισμάτων θα μπορούσε να ξεκινήσει με τα δυο σπουδαία τυπικά νομίσματα της πάλαι ποτέ Λατινικής Νομισματικής Ένωσης της οποίας ήταν μέλη και οι τρεις χώρες - το στάνταρντ χρυσό νόμισμα των 20 φράγκων και το στάνταρντ ασημένιο νόμισμα που τότε ονομάζονταν 5φραγκο αλλά τώρα θα έπρεπε να μετονομαστεί καθώς η σχέση μεταξύ της αξίας του χρυσού φράγκου και του ασημένιου φράγκου έχει χαθεί. Ας ονομάσουμε το ασημένιο νόμισμα 5φραγκο ασημένιο Thaler. Κλασματικά χρυσά και ασημένια νομίσματα θα έπρεπε επίσης να κοπούν προκειμένου να διευκολύνουν τις πληρωμές των σχετικών φόρων. Δεν θα πρέπει να υπάρχει αυστηρά προσδιορισμένη σχέση μεταξύ της αξίας του χρυσού νομίσματος των 20 φράγκων και του ασημένιου Thaler. Παρόμοια, δεν θα πρέπει να υπάρχει κεντρικά ρυθμιζόμενη σχέση μεταξύ χρυσού και ευρώ, μεταξύ ασημιού και ευρώ και μεταξύ χρυσού και ασημιού: όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να αποφασίζονται από τις αγορές.
Παρακαλώ να λάβετε υπ' όψη σας ότι αυτό που προτείνω δεν αποτελεί ένα μεταλλικό νομισματικό πρότυπο. Αυτό θα ήταν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο και θα έθετε την επιτυχία της μεταρρύθμισης σε κίνδυνο. Τα χαρτονομίσματα και κέρματα ευρώ θα εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν όπως πριν, με την διαφορά ότι δεν θα ήταν αποδεκτά για πληρωμή ορισμένων φόρων.
Αυτό που προτείνω είναι ένα σχέδιο για την κινητοποίηση χρυσού και αργύρου που θα βοηθήσει την χρηματοδότηση της κυβέρνησης.
ΒΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΑΝΑΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΧΡΥΣΟ
Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας, Ιταλίας και Ισπανίας πρέπει να εκδώσουν 30κονταετή ομόλογα χρυσού και 10ετή ομόλογα ασημιού σε αντάλλαγμα των υφισταμένων υποχρεώσεών τους σε ομόλογα ευρώ. Αυτά θα αποτελούσαν την πρώτη έκδοση ομολόγων χρυσού στον κόσμο από το 1935. Υπάρχει τεράστια υποβόσκουσα ζήτηση στον κόσμο για ομόλογα χρυσού. Αναλαμβάνοντας τέτοια πρωτοβουλία και διαθέτοντας τέτοια ομόλογα ξανά, η Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία θα έδειχναν σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική τον τρόπο χρηματοδότησης του δημοσίου χρέους με αξιοποίηση ομολόγων χρυσού προκειμένου να αποφευχθεί η χρεωκοπία. Το μόνο που πρέπει να κάνει μια υπερχρεωμένη χώρα είναι να κινητοποιήσει τα αποθέματά της σε χρυσό.
Οι λόγοι που η χρηματοδότηση της κυβέρνησης μέσω χρυσού αποδίδει.
1) Προσθέτει νέους πόρους, αδρανείς έως τώρα, και πιο συγκεκριμένα κρατικής ιδιοκτησίας χρυσό, στην ρευστότητα της οικονομίας.
2) Ο χρυσός ιδιωτικής ιδιοκτησίας θα έχει κίνητρο να βγει από τα σεντούκια και τις θυρίδες, περεταίρω ενισχύοντας τον ρευστό πλούτο της χώρας.
3) Μια ουγκιά χρυσού σε «κίνηση» αξίζει όσο δέκα ουγκιές στην ακινησία της κρύπτης, όπως ένα στρέμμα καλλιεργημένης γης αξίζει όσο δέκα στρέμματα σε αγρανάπαυση.
4) Η κυκλοφορία χρυσού εμπνέει εμπιστοσύνη. Ο κλειδωμένος χρυσός υποδηλώνει έλλειψη εμπιστοσύνης.
5) Ο χρυσός είναι σπουδαίος παράγων σταθεροποίησης. Το άνευ ανταλλάγματος χαρτονόμισμα δεν κατάφερε ποτέ να σταθεροποιήσει τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ο χρυσός το επιτυγχάνει συχνά εφόσον του δοθεί η ευκαιρία.
6) Το χάρτινο χρήμα δεν κατάφερε ποτέ να σταθεροποιήσει τα επιτόκια. Ο χρυσός μπορεί να το κάνει. Η σταθεροποίηση των επιτοκίων είναι πολύ σημαντική. Τα έντονα μεταβαλλόμενα επιτόκια αποτελούν παράγοντα διάβρωσης του κεφαλαίου, ακόμα και ολικής καταστροφής του. Η σταθεροποίηση των τιμών δεν είναι ούτε δυνατή ούτε επιθυμητή. Η διακύμανση των τιμών είναι σήμα της αγοράς και η προσπάθεια καταστολής του είναι επικίνδυνη. Η σταθεροποίηση των επιτοκίων είναι απολύτως δυνατή και επιθυμητή.
7) Ο χρυσός πάντα ήταν χρήμα χρησιμοποιούμενο άμεσα ή έμμεσα καθ' όλη την ιστορία και για χιλιάδες χρόνια. Το 1971 ο χρυσός βίαια απομακρύνθηκε από το νομισματικό σύστημα και αντικαταστάθηκε από «πλασματική χρηματοδότηση». Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή. Σήμερα, μόλις σαράντα χρόνια αργότερα, είμαστε αντιμέτωποι με πλήρη πιστωτική κατάρρευση λόγω του τεράστιου όγκου χρέους που είναι έτοιμος να καταρρεύσει. Η έπαρση των διαχειριστών του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος ξεπερνάει την έπαρση των κατασκευαστών του βιβλικού πύργου της Βαβέλ.
8) Σε καθεστώς χάρτινου χρήματος χωρίς υποκείμενη αξία, τα ομόλογα είναι επίσης χωρίς υποκείμενη αξία. Δεν υπάρχει συνεπώς λογική βάση δανεισμού, συμπεριλαμβανομένου του δανεισμού προς την κυβέρνηση. Κάποια μέρα ο κόσμος θα ξυπνήσει και θα διαπιστώσει ότι ο τεράστιος χάρτινος πλούτος που νόμιζε ότι είχε μόλις εξαφανίστηκε. Το σοκ και η δυστυχία που αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν θα είναι απίστευτα καταστροφικά. Ωστόσο κανείς δεν θα μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτά ήταν απροσδόκητα. Αν και δοκιμάστηκαν αμέτρητες φορές στο παρελθόν, τα πειράματα με χάρτινα, άνευ υποκείμενης αξίας, χρήματα πάντα κατέληγαν σε καταστροφή.
* * *
Ένα ομόλογο χρυσού υπόσχεται να πληρώσει τόκο και κεφάλαιο σε χρυσά φράγκα ενώ ένα ομόλογο ασημιού σε ασημένια Thalers. Αυτή η υπόσχεση πρέπει να δηλώνεται στην πρόσοψη του ομολόγου, μαζί με μια άλλη δήλωση ότι η χώρα που εκδίδει το ομόλογο θεωρεί την αποκήρυξη του αντισυνταγματική, ανήθικη και κατακριτέα, και δεν θα επέτρεπε να συμβεί ποτέ.
Το τοκομερίδιο των ομολόγων χρυσού πρέπει να ορίζεται σε 0,5% πάνω από το ετήσιο επιτόκιο δανεισμού χρυσού, και το τοκομερίδιο του ομολόγου σε ασήμι σε ο,ο5% πάνω από το ετήσιο επιτόκιο δανεισμού του ασημιού. Αμφότερα τα επιτόκια θα υπολογίζονται σαν ο μέσος όρος των τελευταίων δέκα ετών.
Τρία κεφάλαια επαναγοράς χρέους (sinking funds) πρέπει να δημιουργηθούν από αυτές τις χώρες. Το πρώτο θα έχει σκοπό την διατήρηση της αξίας των ομολόγων χρυσού σταθερή, το δεύτερο για να διατηρήσει την αξία των ομολόγων ασημιού σταθερή και το τρίτο, ένα κεφάλαιο ευρώ, για να υποστηρίξει την τιμή των υφιστάμενων ομολόγων σε ευρώ εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο. Οι εκτιμήσεις είναι ότι οι αγορές θα προτιμήσουν τα ομόλογα χρυσού και ασημιού. Ως εκ τούτου οι χώρες αυτές θα μπορέσουν να αποπληρώσουν το υφιστάμενο δημόσιο χρέος με ευνοϊκούς όρους σε δεκαετή περίοδο. Ένα υπόλοιπο χρέους σε ομόλογα χρυσού και ασημιού θα παρέμενε. Ωστόσο, αυτά είναι αναγκαία για την υποστήριξη των ασφαλιστικών εταιρειών, των συνταξιοδοτικών ταμείων και άλλων οικονομικών οργανισμών.
Τα ομόλογα χρυσού και ασημιού θα είχαν υψηλή ρευστότητα λόγω της σταθερότητας που θα προσέφερε το ανάλογο ειδικό κεφάλαιο (sinking fund). Το ισχύον επιτόκιό τους θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τα τραπεζικά δάνεια και για την έκδοση εταιρικών ομολόγων με ρήτρα χρυσού.
Το σχέδιο για κινητοποίηση των αποθεμάτων χρυσού της Ελλάδας, Ιταλίας και Ισπανίας, εάν υιοθετηθεί, θα σταθεροποιήσει τα οικονομικά της κυβέρνησης σε αυτές τις χώρες. Το επιτόκιο των ομολόγων χρυσού και αργύρου είναι το χαμηλότερο δυνατόν. Οι χώρες αυτές θα αναχρηματοδοτήσουν το δημόσιο χρέος τους μετατρέποντάς το σε ομόλογα χρυσού ή ασημιού. Η Δαμόκλειος σπάθη υπό μορφή βιαίας αύξησης των επιτοκίων του δημοσίου χρέους, που αδίκως ταλανίζει πολλές χώρες υπό καθεστώς χάρτινου νομίσματος, θα εξαφανιζόταν οριστικά.
Το παράδειγμα αυτών των πρωτοπόρων εθνών θα είναι πιθανότατα μεταδοτικό. Εάν υιοθετείτο παγκοσμίως, η μέθοδος χρηματοδότησης της κυβέρνησης μέσω χρυσού ή ασημιού θα εμπλούτιζε με φρέσκια ρευστότητα το διεθνές νομισματικό σύστημα, επαρκή όχι μόνον να αποτρέψει την απειλή παγκόσμιας ύφεσης, αλλά να εμποτίσει την εγχώρια και διεθνή οικονομία με μεγάλη αισιοδοξία για μελλοντική ευημερία. Οι εγχώριες οικονομίες καθώς και η παγκόσμια θα άρχιζαν ξανά την ανάπτυξη.
Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλλίτερος τρόπος απόδοσης φόρου τιμής στους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους στους οποίους οφείλουμε τις περισσότερες αξίες του πολιτισμού μας από το να επιτρέψουμε σε αυτές τις τρείς χώρες: Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία να οδηγήσουν την παγκόσμια κοινότητα σε νομισματική και δημοσιονομική ορθότητα.
Μερικά λόγια για την Λατινική Νομισματική Ένωση.
Σύμφωνα με σύμβαση που υπογράφτηκε την 23η Δεκεμβρίου του 1865, τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη: Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, και Ελβετία δημιούργησαν την Λατινική Νομισματική Ένωση (Latin Monetary Union LMU). Υιοθέτησαν ένα κοινό διμεταλλικό νόμισμα που στην Γαλλία, Βέλγιο και Ελβετία αποκαλείτο φράγκο και στην Ιταλία αποκαλείτο λίρα, οριζόμενο ως 4.5 γραμμάρια αργύρου ή 0,290322 γραμμάρια χρυσού, καθαρότητας 900 (μια σχέση αργύρου προς χρυσό 15,5 : 1,0). Τα παραγόμενα νομίσματα από το νομισματοκοπείο κάθε χώρας διέφεραν ως προς το σχέδιο αλλά όλα είχαν το ίδιο μέγεθος. Η ιδέα ήταν να διευκολυνθεί το εμπόριο μεταξύ διαφόρων χωρών κάνοντας τα νομίσματα απόλυτα ανταλλάξιμα.
Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ την 1η Αυγούστου 1866. Στις τέσσερις χώρες εντάχθηκε η Ελλάδα με την δραχμή της, και η Ισπανία με την πεσέτα το 1868. Το 1889 τέσσερις ακόμη Ευρωπαϊκές χώρες και μια της Νοτίου Αμερικής, η Βενεζουέλα (το μόνο πλήρες, μη Ευρωπαϊκό μέλος στην ιστορία της LMU) εντάχθηκε με το νόμισμά της, το μπόλιβαρ (bolivar).
Η βασική αιτία της αποτυχίας της LMU ήταν η προσκόλληση στο διμεταλλικό σύστημα, παρά τις ενδείξεις ότι δεν ήταν ένα σταθερό νομισματικό σύστημα. Η LMU ήταν δογματικά προσηλωμένη στην σταθερή σχέση τιμής μεταξύ χρυσού και ασημιού ενώ στην πράξη ήταν μεταβαλλόμενη. Μερικές φορές η αγορά υποτιμούσε τον χρυσό στο νομισματοκοπείο, ενώ άλλες φορές υποτιμούσε το ασήμι. Σαν συνέπεια, ο διμεταλλισμός ήταν στην πράξη μια διαρκής μετακίνηση μεταξύ μονομεταλλισμού ασημιού (όταν η σχέση που επέβαλλε η αγορά υποτιμούσε τον χρυσό στο νομισματοκοπείο) και μονομεταλλισμού χρυσού (όταν η σχέση που επέβαλλε η αγορά υποτιμούσε το ασήμι). Αυτό είχε το σπάταλο αποτέλεσμα ότι το ασήμι και ο χρυσός πηγαινοερχόντουσαν μεταξύ νομισματοκοπείου και χυτηρίου. Όταν ο χρυσός ήταν υποτιμημένος στο νομισματοκοπείο, ο κόσμος πήγαινε τα χρυσά νομίσματα στο χυτήριο για λιώσιμο. Όταν το ασήμι ήταν υποτιμημένος στο νομισματοκοπείο, ο κόσμος πήγαινε τα ασημένια νομίσματα στο χυτήριο για λιώσιμο. Στην κάθε περίπτωση, το άλλο μέταλλο πήγαινε στο νομισματοκοπείο για κοπή νομίσματος. Αυτή η εξισορροπητική κερδοσκοπία (arbitrage) σήμαινε κέρδη χωρίς ρίσκο για τον κερδοσκόπο με χαμένο το Υπουργείο Οικονομικών. Η λύση στο πρόβλημα αυτό θα ήταν ένα διμεταλλικό νομισματικό σύστημα με χρήση του ασημιού και του χρυσού, αλλά χωρίς σταθερή επίσημη σχέση μεταξύ της τιμής των δύο μετάλλων. Είναι ιδιαίτερα ατυχές ότι η LMU δεν έκανε κάποια σχετική σύσταση. Κατά συνέπεια το διμεταλλικό σύστημα αυτοκαταστράφηκε λόγω του τρόπου που είχε δομηθεί. Η Γερμανία πήρε μια μοιραία απόφαση με την αφαίρεση του ασημιού από το νομισματικό της σύστημα και κάνοντας το μονομεταλλικό επισήμως με μόνον τον χρυσό, ενώ παράλληλα πούλησε μεγάλες ποσότητες ασημιού από λιωμένα νομίσματα στις διεθνείς αγορές. Η παγκόσμια τιμή του ασημιού καταβαραθρώθηκε ενώ η σχέση τιμής χρυσού / ασημιού από το χαμηλό επίπεδο του 15,5:1 το 1874 έφτασε το υψηλό 85:1 το 1932. Η Λατινική Νομισματική Ένωση απέκλεισε το ασήμι από τα νομισματοκοπεία της το 1878 και τον χρυσό το 1936. Υποδεέστερα ασημένια νομίσματα, κατασκευασμένα σύμφωνα με τις προδιαγραφές της LMU διεκόπησαν στις χώρες μέλη εκτός από την Ελβετία κατά την διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Στην Ελβετία συνέχισαν αρκετά μετά την λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου ενώ τα τελευταία κατασκευάστηκαν το 1967.
Έχοντας χάσει τον σκοπό της η Λατινική Νομισματική Ένωση διαλύθηκε το 1927.
* * *
Η αναβίωση της LMU θα προσέθετε τεράστια ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία. Έχω ήδη παραδεχτεί ότι μια γρήγορη αλλαγή πίσω στον κανόνα χρυσού στην παρούσα συγκυρία δεν είναι δυνατή ή τουλάχιστον δεν είναι ρεαλιστική. Από την άλλη πλευρά μου φαίνεται παράλογο να βάζουμε σε καραντίνα τον νομισματικό χρυσό με την μόνη δικαιολογία ότι αποτελεί έναν ανεπιθύμητο ανταγωνιστή στο καθεστώς του χάρτινου νομίσματος, την ώρα που η παγκόσμια οικονομία τον έχει τεράστια ανάγκη προκειμένου να σταθεροποιήσει το χρέος της. Έτσι, η αναβίωση της LMU μπορεί να αποτελέσει ένα ευχάριστο συμβιβασμό, δημιουργώντας ένα υβριδικό νομισματικό σύστημα στον κόσμο: χάρτινο και μεταλλικό, με κυμαινόμενη σχέση ανταλλαγής μεταξύ τους. «Ας αφήσουμε τον κόσμο να διαλέξει».
Οι ανά τον κόσμο κεντρικοί τραπεζίτες εμφανίζονται εξόχως σίγουροι ότι με την εμπειρία τους και τις ικανότητές τους το καθεστώς του χάρτινου νομίσματος μπορεί να γίνει ένα ανθεκτικό και σταθερό νομισματικό σύστημα. Ανεξάρτητα από το τι μπορεί να νομίζει κάποιος για την αυτοπεποίθησή τους, θα μπορούσε να χρειαστεί μια επανάσταση για να απομακρύνει τους κεντρικούς τραπεζίτες από την εξουσία παρά το γεγονός ότι ο εναγκαλισμός τους με αυτήν φαίνεται να κλυδωνίζεται όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου. Ο λόγος είναι η ταχύτατη εξάπλωση του χρέους που το χάρτινο νόμισμα έθεσε σε κίνηση, και η έλλειψη κάποιου μέσου οριστικής εξάλειψης χρέους που θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το σύστημα.
Εάν σκεφτούμε με ανοιχτό μυαλό δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα ότι ένα υβριδικό νομισματικό σύστημα μπορεί να τα καταφέρει. Η αναβίωση της LMU θα έλυνε το πρόβλημα του ανεξέλεγκτου χρέους, καθόσον η κινητοποίηση του νομισματικού χρυσού στην Ευρωπαϊκή οικονομία θα έκανε δυνατή μια μεθοδική μείωση του χρέους. Φαίνεται ότι αυτή η λύση είναι ο μόνος τρόπος για το χάρτινο νόμισμα να «σώσει το τομάρι του». Οι κεντρικοί τραπεζίτες ενδέχεται να αντιλαμβάνονται ότι στο μέλλον δεν υπάρχει άλλη λύση. Όπως και να έχουν όμως τα πράγματα, η απόδειξη ότι το χάρτινο νόμισμα μπορεί να ανταγωνιστεί τον χρυσό και το ασήμι επαφίεται στους κεντρικούς τραπεζίτες.
Τελειώνοντας, θα απαντήσω την εξής ερώτηση: που θα βρουν οι άνθρωποι τον χρυσό και τον άργυρο για να μπορέσουν να πληρώσουν τους φόρους οι οποίοι θα αποφέρουν έσοδα χρυσού και αργύρου στην κυβέρνηση; Αποδέχομαι ότι αυτή η ερώτηση στοχεύει στην καρδιά του θέματος. Οι καταναλωτές θα πρέπει να κάνουν κάποιες οικονομίες. Ας δούμε δυο τυπικές περιπτώσεις.
1) Κάποιοι περιορισμοί στις εισαγωγές θα είναι απαραίτητοι διότι μέρος της τελικής τιμής που πληρώνεται στο ταμείο περιλαμβάνει φόρους σε χρυσό που ορισμένοι δεν είναι έτοιμοι να πληρώσουν. Εντάξει λοιπόν, η εγχώρια βιομηχανία θα πρέπει να επανασχεδιαστεί για να ικανοποιήσει την ζήτηση αυτών που δεν επέλεξαν να πληρώσουν τον δασμό εισαγωγής. Αυτό από μόνο του μπορεί να είναι κάτι καλό καθώς θα συμβάλλει στην δημιουργία θέσεων εργασίας. Ωστόσο είναι προφανές ότι θα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που θα επιθυμούν τα εισαγόμενα προϊόντα, έχουν τον χρυσό και είναι πρόθυμοι να τον πληρώσουν υπό μορφή δασμών εισαγωγής και φόρου κατανάλωσης για να τα αποκτήσουν. Η δαπάνη τους θα «βάλει μπρός την μηχανή» και θα θέσει σε κυκλοφορία το χρυσό νόμισμα.
2) Κάποια μείωση στην ιδιοκατοίκηση μπορεί να είναι απαραίτητη διότι κάποιοι από τους ιδιοκτήτες σπιτιών δεν θα έχουν το ασήμι για να πληρώσουν τους φόρους ακινήτων που αφορούν ιδιοκτησία κατοικίας. Εντάξει λοιπόν, ο τομέας της οικονομίας που ασχολείται με ιδιοκτησίες προς ενοικίαση θα πρέπει να αναδιοργανωθεί προκειμένου να ικανοποιήσει την ζήτηση αυτών που επέλεξαν να μην πληρώσουν φόρους ακινήτων. Αυτό από μόνο του μπορεί να είναι κάτι καλό καθώς κάποιοι εργαζόμενοι δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν μια μεγάλη δαπάνη όπως η αγορά κατοικίας. Αλλά προφανώς θα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που επιθυμούν να έχουν ιδιόκτητη κατοικία, έχουν το ασήμι και επιθυμούν να τον πληρώσουν υπό μορφή φόρων ακινήτου για να έχουν το σπίτι τους. Η δαπάνη τους, ξανά, θα «βάλει μπρός την μηχανή» και θα θέσει σε κυκλοφορία το ασημένιο νόμισμα.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, ξεκινώντας από αγορές πολυτελών και μεγάλης αξίας ειδών, οι αγοραστές θα πρέπει να αναζητήσουν χρυσό και ασήμι από τα αποθέματά τους και να πάνε τα μέταλλα στο νομισματοκοπείο για να τα κάνουν νόμισμα. Όπως ήδη είπαμε, αυτό από μόνο του θα βοηθήσει στην ελάφρυνση του χρέους της κυβέρνησης, και θα ξεκινήσει την διαδικασία επανακυκλοφορίας του αποθηκευμένου χρυσού και ασημιού, των νομισματικών μετάλλων.
Έτσι, ότι κι' αν αποφασίσουν οι άνθρωποι να κάνουν, είτε πληρώσουν χρυσό και ασήμι σε φόρους είτε όχι, κάποια οφέλη θα προκύψουν για το κοινωνικό σύνολο, και έτσι θα έπρεπε να είναι.
* * *
Η αναβίωση της Λατινικής Νομισματικής Ένωσης με βεβαιότητα θα αποτελέσει μια πρόκληση για τους κεντρικούς τραπεζίτες. Μπορεί να μην τους αρέσει η ιδέα ότι θα πρέπει να ανταγωνιστούν με τα χρυσά και ασημένια νομίσματα. Γι' αυτό τον λόγο υπάρχει μια σύγκρουση συμφερόντων που επιβάλλει ότι το νομισματοκοπείο πρέπει να είναι απολύτως ανεξάρτητο από την κεντρική τράπεζα.
Θα ήταν υπέροχο εάν η Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία μετέτρεπαν την ήττα σε νίκη και αναβίωναν την Λατινική Νομισματική Ένωση με μια νέα σειρά ασημένιων και χρυσών νομισμάτων τα οποία θα κυκλοφορούσαν στην εγχώρια αγορά και διασυνοριακά. Ενόσω η σχέση ανταλλαγής μεταξύ εγχώριου χάρτινου χρήματος και χρυσών και ασημένιων νομισμάτων θα κυμαίνονταν ελεύθερα, η σχέση ανταλλαγής μεταξύ χρυσών και ασημένιων νομισμάτων εντός της LMU θα ήταν σταθερή. Και αυτό θα ήταν μεγάλη ευλογία για την παγκόσμια οικονομία, διευκολύνοντας το παγκόσμιο εμπόριο και εν τέλει ωφελώντας τους πάντες.
4 Αυγούστου, 2011
Casa Bahia del Pacifico
Acapulco
Mexico
----------------------------------
* Σ.τ.Μ:Είμαι τακτικός αναγνώστης των κειμένων του Καθηγητή μαθηματικών και νομισματικής Antal E. Fekete.
Πήρα την άδεια του καθηγητή για να μεταφράσω το ανωτέρω άρθρο του στα Ελληνικά διότι είναι εξαιρετικά επίκαιρο και κατά την γνώμη μου αποτελεί μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική πρόταση-λύση στην κρίση χρέους που αντιμετωπίζουμε.
Για όσους επιθυμούν την ανάγνωση του κειμένου στα Αγγλικά μπορούν να το αναζητήσουν εδώ.
Πάνος Τσινιπίζογλου
12 Ιουνίου, 2013
No comments:
Post a Comment